Amin - Savalan

فلات ايران و تمدن ما قبل تاريخ آن

سرزميني را كه ما امروز ايران مي ناميم ، طي قرون متمادي بخشي از آسياي ميانه بوده است كه آن را فلات ايران مي نامند . اين فلات علاوه بر ايران كنوني ، شامل قسمت هايي نيز بوده كه بر اثر بروز وقايع تاريخي از آن مجزا شده است . افغانستان در مشرق ، پاكستان در جنوب شرقي ، قسمتي از ماوراالنهر در شمال شرقي ، قفقاز در شمال غربي و ... . دامنه اين سرزمين وسيع از سلسله جبال زاگرس در شمال غربي تا رشته جبال سليمان در مشرق امتداد و از شمال به قفقاز و درياي خزر و تمام امتداد آمودريا تا سرچشمه آن رودخانه و از جنوب به خليج فارس و درياي عمان محدود مي شود .
وسعت فلات ايران دو مليون و ششصد هزار كيلومتر مربع است كه نيمه اعظم آن يك مليون و ششصد و چهل و هشت هزار كيلومتر مربع وسعت دارد و ايران كنوني را تشكيل مي دهد .
يكي از اعصار ما قبل تاريخ كه در حدود ده هزار تا پانزده هزار سال قبل از ميلاد مسيح آغاز مي شود عصري است كه زمين شناسان آن را عصر باران نام نهاده اند . مردم اين دوره فلات ايران مانند مردم قاره اروپا در غارها به سر مي بردند . با تحقيق باستان شناسان در كوه هاي بختياري واقع در شمال شرقي شوشتر ، انسان هاي ما قبل تاريخ ايران پيدا گرديدند ( در سال 1949 ميلادي توسط گيرشمن فرانسوي ) . در همين تحقيقات مشخص شد كه در جوامع مردم ابتدايي ما قبل تاريخ ايران ، زنان قدرتي بيشتر داشته و زندگي مردان را اداره مي كردند و مي توانستند همسران متعدد اختيار كنند . در حدود پنج هزار سال قبل از ميلاد ، مردم غار نشين فلات ايران بر اثر تغييراتي كه از لحاظ آب و هوا و تشكيل مزارع و چمن زارها به وجود آمد ، به دشت ها روي آوردند و زندگي تازه اي را آغاز كردند و پيشرفت بيشتري در تمدنشان پديد آوردند . قديمي ترين مردم دشت نشين ، مردم محل سيلك نزديك كاشان بودند . ساكنين سيلك براي محافظت خود از گرما و سرما در اتاق هاي كوچكي كه با شاخ و برگ درختان مي ساختند به سر مي بردند و بعد ها ، خانه هاي گلي بنا نهادند و سپس به كشاورزي پرداختند و به پرورش حيوانات اهلي روي آوردند . در طي تحقيقات نشان داده شد كه ايرانيان بوسيله كوره هاي ابتدايي ساخت خود ، كاسه هاي سفالين مي ساخته اند و با صنعت نساجي نيز آشنايي داشته اند . سپس به ساخت ادوات و آلات و ابزار مسي پرداختند و با حكاكي استخوان ها ، براي خود زيور آلات درست مي كردند و با ساخت قبرستان ، مردگان خود را در آنجا دفن مي كردند .
در هزاره چهارم قبل از ميلاد مردم دشت نشين فلات ايران در كار زندگي پيشرفت بيشتري كردند و اين پيشرفت در توسعه خانه هايشان و توجه به تزيين منازل خود به خوبي مشاهده مي شود . ايرانيان ، اتاق هاي خود را با رنگ ، رنگ آميزي و در خانه شان از اجاق استفاده مي كردند . آنان ظروف خود را بوسيله رنگ ها ، نقاشي و شكل آن ظروف ها را منظم تر و براي كاربردهاي مختلف ، ظروف مختلف مي ساخته اند . اختراع چرخ ، از آن ايرانيان بوده است و ايرانيان ( طي تحقيقاتي كه انجام گرفته است ) سرآمد مخترعان از ديگر اقوام بوده اند . آنان با ساخت چكش ، توانستند مس را به شكل دلخواه در آورده و روي آن را حكاكي و منقوش به طرح هاي مختلف سازند . از استخوانهاي به جا مانده از حيوانات ، مشخص شد كه ايرانيان ان زمان ( چهار هزار سال قبل از ميلاد ) از حيوانات براي حمل و نقل استفاده مي كرده اند و با حيوانات اهلي ، زمين هاي كشاورزي خود را شخم مي زدند . سپس ايرانيان داد ستد با اقوام ديگر را پيش گرفتند و با دادن گندم و جو ( كه مختص ايران بود ) به اروپاييان ، از آنان محصولات ديگر مي گرفتند . سپس ايرانيان ، توانستند كوره هاي ذوب اختراع كنند و به وسيله اين كوره ها و ساخت قالب ، توانستند ظروف ، چاقو ، دشنه ، قاشق ، چنگال و ... را ريخته گري نمايند . ايرانيان آيينه ، سنجاق و جواهر را با مهارت مي ساختند و از عقيق و فيروزه ، جواهراتي براي تزيين و اين جواهرات را به اقوام مختلف اروپايي ، مي فرستادند و جالب اين جاست كه بر روي جعبه اين جواهرات ، مهر مي زدند و مهر و موم مي كردند كه مختص خود ايرانيان باشد.
تحقيقات نشان مي دهد كه مردم اين دوره از فلات ايران داراي جمجمه مستطيلي بوده و به طور كلي آنان را آسيايي مي نامند يعني گروهي كه نه سامي ، نه هندي و نه اروپايي بوده است .

در بين النهرين كه منشا سكنه آن ، همان منشا سكنه فلات ايران بود ، اين عقيده وجود داشت كه حيات و زندگي را رب النوع خاصي مي آفريده است و بر عكس مصري ها كه رب النوع حيات را مذكر مي دانستند ، اينان رب النوع را مونث مي دانستند و چون در فلات ايران مجسمه هايي پيدا شده است كه صورت مونث دارد ، ما را بر آن مي دارد كه مذهب مزبور را در آن تاريخ ، مذهب مردم فلات ايران بدانيم .
در بين طوايف گوتي ساكن دره كردستان كه مردمي كوه نشين بودند اين رسم وجود داشت كه اداره امور مملكتي و سياسي را در اقوام آسيايي جمعي از ريش سفيدان و معمرين عهده دار بودند و از اينجا معلوم مي شود كه فكر استقرار قدرت و حكومت در دست يك نفر كه بعد ها او را شاه ناميدند در آن تاريخ بين مردم وجود نداشت . در اواخر هزاره چهارم قبل از ميلاد ، خط در بين النهرين اختراع و مردم آن سامان از لحاظ علم و فرهنگ ترقي كردند و نفوذ ايشان تا شوش در جنوب غربي و نواحي شمال شرقي فارس وسعت يافت و در تمام طول مدت هزاره سوم قبل از ميلاد ، ايران پيوسته مشغول مبارزه با اين نفوذ بود .
در كاوش هاي منطقه سيلك ، مداركي بدست آمده است كه قبل از دوران هخامنشي ، ماليات وجود داشته و اين امر از كشف مدارك كتبي است كه از آن ناحيه ( سيلك ) به دست آمده است . و نتيجه گيري مي شود كه در هزاره سوم قبل از ميلاد در ايران خط متداول بوده و ايرانيان تمدن ماخوذ از مردم جنوب غربي و شمال شرقي را توسعه و به صورتي بهتر ، به مردم ممالك ديگر انتقال داده اند .
عيلامي ها در حدود دوهزار و هفتصد سال قبل از ميلاد مسيح سلسله پادشاهي تشكيل دادند و اين سلسله بر شوش و قسمتي مهم از سواحل خليج فارس و بوشهر سلطنت كرد . اما شوش در نيمه هزاره سوم قبل از ميلاد توسط بابلي ها فتح و جز ايالات پادشاهي بابل گرديد .

نخستين مهاجرت هند و اروپاييان
در حدود دو هزار سال قبل از ميلاد دسته هايي از مردم هند و اروپايي كه به احتمال قوي در جنوب روسيه به سر مي بردند بر اثر نقصان آذوقه و افزايش جمعيت و در نتيجه فشاري كه از اقوام ديگر مي ديدند شروع به مهاجرت به آسياي غربي كردند و دسته هاي كوچكتري از آنها نيز بطرف قسمتهاي غربي فلات ايران سرازير شدند . برخي از محققان مركز اصلي اين اقوام را اوراسي در همان روسيه جنوبي نگاشته اند ، به هر حال اين مردم هند و اروپايي ضمن مهاجرت به دو دسته تقسيم شدند كه دسته اول معروف به شعبه غربي و پس از طي شبه جزيره بالكان به آسياي صغير رسيدند و بر اقوام آسيايي بومي آن سرزمين غلبه و آنها را بين خود مستحيل كردند .
اين جماعت همان قوم هيتيت ها بودند و اتحاديه اي به اسم اتحاديه هيتيت تشكيل و امپراطوري عظيمي را به وجود آوردند و به تدريج بر متصرفات خود افزودند و تا بابل پيش رفتند و آنجا را نيز به متصرفات خود افزودند . اما با تمام اين موفقيت ها نتوانستند مدت طولاني در آسياي صغير بمانند و ناگزير عقب نشيني و پانصد سال پس از مهاجرت اول بار ديگر به شمال آسياي صغير آمدند و بر قلمرو حكومتي هوريت و ميتاني تسلط و در حدود فلسطين و سوريه كه تحت نفوذ مصري ها بود قرار گرفتند .
گروه دوم ، شعبه هند و اروپاي شرقي يا هند و ايراني شرقي كه از قفقازيه گذشتند و تا بين النهرين پيش رفتند و با قوم ميتاني يكي از شعب آسيايي اختلاط يافتند و تشكيل پادشاهي ميتاني را دادند و قسمتي از سرزمين قوم گوتي را در شمال زاگرس به متصرفات خود افزودند و در حدود سال هزار و چهارصد و پنجاه سال قبل از ميلاد قدرت عظيمي به دست آوردند و با فراعنه مصر وصلت كردند .
اما در اوخر قرن چهاردهم قبل از ميلاد توسط هيتيت ها منقرض شدند . در حدود هزار و پانصد سال قبل از ميلاد دسته بزرگي از اقوام هند و اروپايي نيز در هندوستان اقامت گزيدند و در آغاز هزاره اول قبل از ميلاد شعبه كوچك ديگري از آريايي ها در طول كوه هاي زاگرس ( دامنه شرقي آن ) استقرار و اين منطقه را مركز تربيت اسباني با نژاد عالي ساختند . اما قبل از ورود اين شعبه از آريايي ها در ناحيه مزبور اقوام كاسي ( احتمالا همان مردم ناحيه همدان تا دربند تهران و قزوين و درياي خزر بوده اند ) سكونت داشتند كه مهاجرين تازه آريايي را در خود مستهلك ساختند . سپس در قرن هشتم قبل از ميلاد ، اقوام ديگري به نام كيمري ها و سيت ها به همين قسمت آمده و چندي نگذشت كه اين اقوام كه از يك نژاد بودند ، اتحاديه بزرگي جهت حفظ حقوق خود در مقابل اقوام ديگر تشكيل دادند و در همين زمان ، دسته ديگري از آريايي ها از طريق شمال درياي خزر و ماورالنهر و جيحون و بلخ و هندوكش به هندوستان رفتند .

دومين مهاجرت هند و اروپاييان ( تمدن آريايي ها )
در آغاز هزاره اول قبل از ميلاد ، اقوام هند و اروپايي دومين مهاجرت خود را به آسياي غربي شروع كردند . مردم شعبه شرقي هند و اروپاييان نمي توانستند در نواحي رخج و پنجاب رخنه كنند به علت اينكه در اولين دوره مهاجرت جمعي از همين اقوام در آنجا سكونت اختيار كرده بودند و به همين مناسبت مهاجرين جديد به جانب قسمت هاي مركزي فلات ايران رفته و چندي بعد به آرزوي ديرينه خود رسيدند و رخج را تصرف كردند و جمع كثيري از آنها به طرف مغرب ايران در دامنه زاگرس رفته و وارث تمدن اقوامي كه قبل از ايشان در آن سرزمين به سر مي بردند شدند ، منتهي پس از تصرف آن تمدن ، آنرا بر طبق سليقه خود به صورت تمدني كه كاملا وضع تمدن آريايي به خود گرفت در آوردند و تمامي تمدنهاي قديم را در تمدن خود مستهلك ساختند . با اين پيش آمد مي توان گفت كه نيمه اول هزاره قبل از ميلاد در تمدن قديم دنيا اهميت فراوان دارد . چون در آن زمان ، مهد تمدن از بين النهرين و مصر به قسمت شمال غربي و مغرب فلات ايران و دامنه سلسه جبال زاگرس انتقال يافت . در اين ناحيه سه دولت بزرگ روي كار آمد . اول دولت سامي آشور . دوم دولت آرارات ( اورارتو ) از اقوام آسيايي و سوم دولت آريانيان كه عاقبت بر دو دولت بزرگ ديگر فايق و اولين شاهنشاهي عظيم دنيا را تشكيل داد .
سواران ايراني با همسر و فرزندان و گله هاي خود وارد فلات ايران شدند و اراضي را به قطعات كوچك بين خود تقسيم و كشاورزي را رونق بخشيدند . اين سواران در خدمت امرا و بزرگان بعنوان سرباز ، امرار معاش مي كردند و در نتيجه پشت كار و سعي و عمل خود ، نفوذ گران به سرزمين ايران را رانده و جانشينان آنان شدند .
در اين دوره ديگر آرياني ها مردگان خود را در كف اتاق خود به خاك نمي سپاردند ، بلكه در خارج از شهر و در قبرستان با آلات و ادوات مختلف دفن ميكردند . در طي تحقيقاتي كه در منطقه سيلك انجام شد ، محققان به اين نتيجه رسيدند كه مردم آن زمان به دو دسته تقسيم مي شده اند .
گروه اول ، طبقه اشراف و درباريان و سپاهيان بوده اند كه با اشيا قيمتي بسيار تدفين شده بودند و گروه دوم ، طبقه دهقانان و روستاييان و پيشه وران بوده اند كه قبور آنها محقر و بدون بام ( براي گروه اول ، بر روي قبرهايشان بامهايي با دو شيب متضاد مانند شيرواني تعبيه مي كردند ) بوده است .
بين آريايي ها ، گله داري و تربيت اغنام و احشام و كشاورزي توسعه يافت و فلات ايران مانند ادوار قبل ، محصولات معادن خود را به ديگر نقاط مي فرستاد . از قرن نهم قبل از ميلاد بر اثر توسعه روز افزون داد و ستد ، تجارت آهن رو به ترقي گذاشت و به علت اينكه ايران كه قسمت هاي شمالي آن از حيث آهن غني بود ، توانست تجارت آهن را در فاصله ايران تا اسپانيا را مخصوص خود كند . با وجود ازدياد آهن ، آلات مسي و مفرغي ارزش خود را از دست نداد و كاربرد هاي ويژه خود را دارا بود .

نظرات شما عزیزان:

ادامه مطلب